روکش دندان یکی از روش‌های رایج بازسازی دندان‌های آسیب‌دیده است و به‌خاطر تأثیر قابل‌توجه آن در بازیافتن سلامتی، شکل و اندازه دندان، در بسیاری از موارد توسط دندان‌پزشکان به بیمار توصیه می‌شود. برخلاف دندان‌های مصنوعی، روکش دندان با سیمان مخصوص بر روی دندان تثبیت می‌شود و قابل خارج کردن نیست مگر توسط دندان‌پزشک.

روکش سرامیکی

انواع متنوعی از روکش دندان بر حسب جنس مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن وجود دارد: فلزی، سرامیکی، کمپوزیتی، و استیل. در این میان، روکش‌های سرامیکی علاوه بر استحکام بالا، به‌نحو خیره‌کننده‌ای قادر به ارائه زیبایی کاملا مشابه دندان طبیعی‌اند و در میان انواع روکش‌ها از این نظر بی‌رقیب هستند. این روکش‌ها دقیقاً مانند یک دندان طبیعی نور را باز می‌گردانند.

انواع روکش سرامیکی

روکش‌های سرامیکی نیز به‌نوبه‌ی خود انواع مختلفی دارند که در اینجا به برخی از انواع اصلی آن اشاره شده است:

← روکش‌های پُرسِلِنی فِلْدِسپاتیک (Feldspathic Porcelain Crowns)

پرسلن فلدسپاتیک نوعی ماده قدیمی و استاندارد است که سال‌هاست برای ساخت تاج دندان استفاده می‌شود. این ماده، بسیار درخشان است و جلوه‌ای بسیار طبیعی و شفاف به دندان می‌بخشد. ساخت این نوع پرسلن زمان نسبتاً زیادی به طول می‌انجامد و در لابراتورهای حرفه‌ای انجام می‌شود. این نوع تاج بر روی یک کلاهک یا فریم پیش‌ساخته (مثلاً از جنس زیرکونیم) قرار می‌گیرد. ضمن این‌که ممکن است دندانپزشک، تاج پرسلنی فلدسپاتیک را مستقیماً به سطح دندان طبیعی متصل کند؛ در این حالت، رنگ طبیعی دندان نیز قابل‌مشاهده خواهد بود.

روکش‌های زیرکونیا (Zirconia Crowns)

تاج‌های زیرکونیا، سخت‌ترین و قوی‌ترین نوع تاج‌های سرامیکی موجود هستند. زیرکونیا، نوعی کریستال است که بسیار بادوام بوده و می‌توان گفت عملاً خراب‌نشدنی است. زیرکونیا حتی از فلزات نیز مستحکم‌تر بوده و ضریب استحکام بسیار بالایی دارد؛ به همین خاطر، تاج‌های زیرکونیا دارای دوام طولانی‌‌مدت بوده و در برابر نیروهای مختلفی که به آن‌ها وارد می‌شود، به خوبی مقاومت می‌کنند. رنگ آن‌ها نیز با دندان‌های طبیعی مطابقت دارد، اما به دلیل رنگ بسیار مات و کدر سرامیک، مانند سایر تاج‌های پرسلنی شفاف و منعکس‌کننده نور نیستند. با توجه به این‌که زیرکونیا، ماده‌ای بسیار سخت است، نمی‌توان تاج‌های زیرکونیا را پیش از چسباندن به سطح دندان، تراش داد تا چسبندگی آن‌ها افزایش یابد (برای روشن‌تر شدن موضوع، می‌توان چنین مثالی زد: پیش از رنگ‌آمیزی دیوار، آن را سنباده می‌زنند تا رنگ، چسبندگی بهتری داشته باشد). بنابراین، تاج‌های زیرکونیا با روشی متفاوت نسبت به سایر انواع تاج‌های سرامیکی به دندان چسبیده می‌شوند. تاج زیرکونیا ممکن است دندان‌‌های مقابل خود را از بین ببرد؛ زیرا روش زیرکونیا بسیار سخت است و ممکن است در مقابل دندان‌های طبیعی شما قوی‌تر ظاهر شود.

از زیرکونیا می‌توان برای ساخت دو نوع مختلف تاج (روکش) استفاده کرد:

• روکش زیرکونیای جامد یا مونولیتیک که تماماً از زیرکونیا ساخته شده است. این نوع تاج، توسط دستگاه بسیار پیشرفته و دیجیتال طراحی و ساخت سه‌بعدی به نام کَدکَم (CAD/CAM) ساخته می‌شود. مزیت این تاج‌ها این است که بسیار سخت و ماندگار هستند و زمانی که فضای بین فکیِ کمی وجود دارد، می‌توان از این تاج‌ها استفاده کرد؛ چرا که در ضخامت‌های کم نیز استحکام قابل‌قبولی از خود نشان می‌دهند و نیازی نیست جهت تامین فضا برای تاج، به میزان زیادی از بافت دندان تراشیده شود. از آن‌جایی که زیرکونیای جامد مات است، برای دندان‌های پشتی مناسب‌تر است.
• روکش‌هایی با بخش داخلی از جنس زیرکونیا که در آنها از زیرکونیا فقط برای ساختن قسمت داخلی تاج که روی دندان طبیعی قرار می‌گیرد، استفاده می‌شود و سپس لایه پرسلنی شفاف در روی دندان قرار می‌گیرد. این نوع تاج‌ها به اندازه تاج‌های زیرکونیای مونولیتیک، مستحکم نیستند اما جلوه‌ای شفاف داشته و به میزان بیشتری با دندان‌های طبیعی مطابقت دارند. با این حال، با توجه به این‌که قسمت داخلی این تاج‌ها از جنس زیرکونیا با رنگ بسیار مات است، هرگز مانند سایر تاج‌های پرسلنی که مستقیماً روی دندان طبیعی چسبانده می‌شوند، جلوه‌ای واقعی نخواهند داشت. از این نوع تاج بیشتر برای دندان‌های جلویی استفاده می‌شود.

← روکش‌های Alominous: پروسِرا (Procera)، ایمپِرِس (Empress) و ایمکس (Emax)

روکش‌های Alominous، عمدتاً از مواد پرسلنی خاصی به نام «آلومینا» ساخته شده‌اند و به همین خاطر چنین نامی به آن‌ها داده شده است. آلومینا همان اکسید آلومینیوم است و بر خلاف زیرکونیا، تخلخل بیشتری دارد. بنابراین می‌توان قبل از اتصال به دندان، آن را تراش داد. با این کار، پیوند شیمیایی و چسبندگی بین تاج و دندان شدیداً افزایش می‌یابد. این روکش‌ها زیباترین نوع روکش‌های پرسلنی موجود هستند؛ زیرا بسیار شفاف‌اند، نور را به زیبایی منعکس می‌کنند و جلوه‌ای بسیار طبیعی به دندان می‌بخشند. پروسرا، امپرس و ایمکس، سه برند مختلف روکش‌های Alominous هستند که در ادامه درباره آن‌ها صحبت می‌کنیم.

← روکش‌های پروسرا (Procera Crowns)

روکش‌های پروسرا به صورت دولایه ساخته می‌شوند. در مرحله اول، بخش داخلی روکش که از جنس اکسید آلومینیوم است، بر اساس ویژگی‌های دندان بیمار و به صورت سفارشی در دستگاه  CAD/CAM ساخته می‌شود. سپس لایه بعدی که از جنس پرسلن فلدسپاتیک است، روی آن قرار می‌گیرد تا جلوه‌ای زیبا و شفاف به روکش ببخشد. تاج‌های پروسرا بسیار قوی و مستحکم هستند.

← روکش‌های ایمپرس (Empress Crowns)

روکش‌های ایمپرس بیش‌تر از این‌که به پرسلن شباهت داشته باشند، شبیه به شیشه هستند؛ در واقع می‌توان گفت جنسی شبیه به سرامیک دارند. جای‌گیری روکش‌های ایمپرس بر روی دندان به شکل دقیق‌تر و بهتری نسبت به روکش‌های پرسلنی فلدسپاتیک انجام می‌شود. این روکش‌ها به صورت دو لایه و منحصراً در لابراتور دندانپزشکی ساخته می‌شوند (برخلاف روکش‌های پروسرا که در دستگاه  CAD/CAM ساخته می‌شدند). قسمت داخلی این روکش‌ها از سرامیک فشرده با قدرت متوسط ​​ساخته شده است و سپس یک شیشه سطحی قابل‌تنظیم روی آن قرار گرفته است. روکش‌های ایمپرس از نظر ظاهری، بسیار زیبا هستند.

← روکش‌های ایمکس (Emax Crowns)

روکش‌ ایمکس، یک روکش ثابت تمام‌سرامیک شیشه‌ای است که از لیتیوم دی‌سیلیکات ساخته شده است. این روکش‌ها دارای استحکام، شفافیت و ماندگاری فوق العاده‌ای هستند. روکش‌های ایمکس در محیط دهان بسیار زیست‌سازگار هستند؛ ضمن این‌که طول عمر بسیار زیادی دارند؛ این روکش‌ها چون از جنس سرامیک‌های شیشه‌ای هستند، بسیار محکم بوده و همین عامل باعث می‌شود که کمتر ترک‌خورده یا شکسته شوند. روکش‌های ایمکس را می‌توان با استفاده از دستگاه CAD/CAM و در یا در لابراتور دندانپزشکی ساخت.

استفاده از روکش‌های سرامیکی، یکی از روش‌های مؤثر و ایمن در تصحیح انواع آسیب‌های وارد شده به دندان و جلوگیری از پیشرفت آنها به بخش‌های دیگر دندان هستند. اگر در هنگام جویدن احساس درد می‌کنید و یا به دهان‌تان ضربه وارد شده است، لازم است به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا مشخص شود آیا نیاز به روکش دندان دارید یا خیر. بدترین انتخاب این است که مشکل را به حال خود رها کنید تا جایی که نیاز به عصب‌کشی داشته باشد.